Doktor Ewa Dąbrowska, autorka diety warzywno-owocowej, przygotowała w 2021 roku wykład dla Ministerstwa Zdrowia na temat pomocy postu w przypadku infekcji COVID 19. Uzyskaliśmy zgodę na jego publikację, mamy nadzieję, że zainteresuje Państwa owa lektura. Proszę pamiętać, że Nasz ośrodek oferuje wczasy zdrowotne z dietą doktor Dąbrowskiej, która pomaga leczyć wiele chorób, w tym choroby serca oraz różne infekcje.

Post warzywno-owocowy może pomóc w przypadku infekcji COVID 19

Czym jest wspomniany post?

Ze względu na szczególnie niską kaloryczność (do 800 kcal), oraz bardzo niską zawartość węglowodanów, białek i tłuszczów, czym cechują się warzywa nisko skrobiowe i owoce niskocukrowe wchodzące w skład diety, oddziałuje ona na organizm jak terapeutyczny post. W ostatnich latach terapia postem przerywanym stała się jednym z najpopularniejszych trendów zdrowotnych na świecie.

W chwili, gdy zaczynamy post, a więc przerywamy dostawy pokarmu, włącza się „przełącznik metaboliczny” na inny program związany z przetrwaniem w warunkach braku pokarmu. Od tej pory za pokarm będą służyły własne depozyty tłuszczu, zwyrodniałych tkanek, zakrzepów, guzów, wirusów, bakterii … co znane było dawniej jako „odżywianie wewnętrzne”, a obecnie autofagia czyli „samozjadanie”, która odgrywa kluczową rolę również w walce z wirusami. Autofagia aktywuje lizosomy, które degradują cząsteczki wirusa, a następnie przedstawiają je układowi odpornościowemu w celu wytworzenia przeciwciał, zatem post niszczy wirusy za pośrednictwem autofagii, którą aktywuje [Hee Jin Kim et al.: When autophagy meets viruses: a double-edged sword with functions in defense and offense. Semin Immunopathol. 2010 Dec; 32(4): 323– 341.]

Wiadomo jest, że w czasie infekcji wirusowej naturalną reakcją organizmu na chorobę jest zanik uczucia głodu, wówczas organizm kieruje całą energię na stymulowanie mechanizmów obronnych do walki z wirusem, zamiast na trawienie.

Taki post to nie tylko oczyszczanie organizmu przez pozbywanie się wszelkich złogów, różnych patogenów, lecz także jednoczesne przeprogramowanie przemian w kierunku regeneracji, zwiększenia energii (usprawnienie mitochondriów, gdzie produkowana jest energia) i nawet wydłużenia życia. W czystym środowisku, bez toksyn, nie ma warunków do rozwoju chorób ani żadnych infekcji wirusowych czy bakteryjnych.

Czy post warzywno-owocowy może zapobiec wnikaniu wirusa do naszego organizmu?

Powszechnie zalecane maseczki niewątpliwie są ochroną przed wtargnięciem COVID 19 do naszych dróg oddechowych, ale czy doskonałą, a może są inne, skuteczniejsze sposoby?

Należy rozważyć, czy post warzywno-owocowego mógłby zwiększyć nasze bezpieczeństwo, przed tym patogenem dróg oddechowych.

Wiadomo jest, że kluczowe znaczenie mają receptory ACE2 obecne w barierach ochronnych (nabłonkach nosa, dróg oddechowych, komórkach serca, przewodu pokarmowego), przez które wnika koronawirus do naszego organizmu. Wtedy może nastąpić nasilenia stanu zapalnego płuc i śmierć nabłonków płucnych, które mają znaczenie dla dostarczania tlenu do organizmu. A więc priorytetową sprawą będzie zahamowanie wiązania koronawirusa z receptorem ACE (konwerującym angiotensynę 2).

Zespół badaczy pod kierownictwem dr Ratha z Instytutu San Jose z Kanady dokonali pionierskiego odkrycia, że mikroskładniki wyizolowane z warzyw, skutecznie (w 92%) hamują wiązanie koronawirusa z receptorem ACE2 i ekspresję komórkową, zatem mogą prawie całkowicie zapobiec ryzyku infekcji wirusowej.[ https://www.dr-rath-education.org/pl/specyficzna-formula-mikroskladnikowodzywczych-hamuje-dwa-kluczowe-mechanizmy-infekcji-koronawirusem-sars-cov-2wiazanie-wirusa-z-receptorem-ace2-i-jego-ekspresje-komorkowa/] W skład formuły mikroskładników wchodzi: kwercetynaobecna w większości warzyw, ekstrakt z roślin krzyżowych (kapustnych), korzenia kurkumy, zielonej herbaty i resweratrolu z winogron.

Warzywa i owoce posiadają błonnik cenną pożywkę dla probiotyków jelitowych, które aktywują limfocyty w ścianie jelit do produkcji śluzówkowej immunoglobuliny A, która także stanowi nieprzepuszczalną dla wirusów barierę począwszy od błony śluzowej nosa. [ Tadaomi Kawashima et al.: The molecular mechanism for activating IgA production by Pediococcus acidilactici K15 and the clinical impact in a randomized trial. Scientific Reports 8(1):5065, March 2018]

W jaki sposób post warzywno-owocowy może zwiększyć przeciw wirusową odporność organizmu?

Badania wykazały, że nawet 3 -dniowy post przeprowadzony zgodnie z zasadami, może zregenerować cały układ immunologiczny. A dzieje się to dzięki obniżeniu czynnika Insulinopodobnego (IGF1) i genu PKA w czasie postu. [Chia-Wei Cheng Prolonged Fasting reduces IGF-1/PKA to promote hematopoietic stem cell-based regeneration and reverse immunosuppression Cell Stem Cell. 2014 Jun 5;14(6):810823]

Obserwowaliśmy nie raz, że w czasie postu może obniżyć się liczba krwinek białych, co wynika z faktu, że słabsze funkcjonalnie krwinki muszą ulec zniszczeniu w procesie autofagii, analogicznie jak zwyrodniałe białka tkanek, aby nastąpiła regeneracja nowych macierzystych krwinek białych i tym samym nowego układu immunologicznego, o większych zdolnościach przeciwzapalnych i także przeciwwirusowych [Valter D.Longo, Mark P.Mattson. Fasting: Molecular Mechanisms and Clinical Applications. Cell Metabolism Volume 19, Issue 2, 4 February 2014, 181-192] Są też prace, które donoszą, że w czasie postu krwinki białe na jakiś czas znikają z krwi, gdyż przenoszą się wtedy do szpiku kostnego, gdzie „doładowują się” nabywając większych zdolności obronnych, niezbędnych w walce z wirusami, bakteriami, a nawet komórkami rakowymi. Ale ważne jest, że po poście ich ilość normalizuje się we krwi i skuteczniej potrafią walczyć, np. w eksperymencie na myszach wykazano, że myszy dobrze odżywione niszczyły infekcję w czasie 7 dni, natomiast myszy, które poddano okresowej głodówce, niszczyły taką samą infekcję dużo szybciej, zaledwie w 2 dni.

Jedną z przyczyn osłabionej odporności, a więc także skłonności do infekcji wirusowych, może być nadmiar toksyn tzw. kompleksów immunologicznych, które krążą we krwi i także obklejają powierzchnię komórek immunologicznych (łączą się z receptorami) i tym samym powodują osłabienie ich funkcji, także przeciwwirusowych. Badania własne w grupie chorych z porfirią skórną wykazały, że 4 -tygodniowy post warzywno-owocowy eliminuje te kompleksy. Zatem post może również poprawić odporność, przez eliminację tych „immunologicznych toksyn” blokujących komórki immunologiczne (ryc.1).[Dąbrowska E. Jabłońska-Kaszewska I.: The influence of the vegetable-fruit diet on the circulating immune complexes in porphyria cutanea tarda //Falk Symposium No70. Immunology and Liver, Basel/Switzerland 1992,72]

Ryc. 1. Obniżenie ilości kompleksów immunologicznych we krwi

po 4 tygodniowym poście warzywno-owocowym (pacjenci z porfirią skórną)

Wirusy są ukryte wewnątrz naszych komórek, mają ściśle połączony swój materiał genetyczny z naszym DNA i żeby je zniszczyć musi ulec martwicy również zainfekowana komórka.

Zaobserwowaliśmy, że u pacjentów stosujących kilkutygodniowy post warzywno-owocowy znacznie zwiększała się ilość komórek NK zwanych naturalnymi zabójcami (z ang. Natural Killers), np. u jednego z naszych pacjentów zaledwie po 2 tygodniach postu nastąpił wzrost komórek NK o 30%.

Komórki NK mają fenomenalną zdolność bezpośredniego niszczenia komórek zainfekowanych patogenami żyjącymi wewnątrzkomórkowo, takimi jak: wirusy czy krętki borelii, ale także niszczą one komórki nowotworowe. Komórki NK powodują martwicę (apoptoza) tych komórek, bezpośrednio wstrzykując do nich, za pośrednictwem wypustek jad, zwany perforyną, produkują także wiele innych czynników o działaniu przeciwwirusowym takich jak: Interferon, katelicydyna, czynnik martwicy guza TNF (z ang. Tumor Necrosis Factor), czy Interleukiny, które powodują martwicę wirusów i innych patogenów będących we wnętrzu komórek.

Przed kilkunastu laty, gdy miałam okazję odwiedzić Klinikę leczenia postem wodnym w Tarnopolu na Ukrainie, pokazano mi obraz komórek NK z mikroskopu elektronowego przed i po 20 dniach postu. Jak widzimy na zdjęciu struktura komórki NK po poście była już inna niż przed postem, gdyż zawierała toksyczną perforynę i posiadała charakterystyczne wypustki (kolce). Jak widzimy na tym przykładzie, post jest wspaniałą profilaktyką przeciwwirusową, gdyż komórki NK są już w pełni „uzbrojone” do walki z wirusem, gdyż nie tylko jest ich więcej, ale także posiadają one więcej śmiercionośnej dla wirusów perforyny.

Nasze ponad 30-letnie obserwacje wielu osób poszczących, w tym również zainfekowanych różnymi wirusami: opryszczki, półpaśca, przeziębień wykazały, że w czasie pierwszych dni kuracji mogą ujawnić się objawy eliminacji wirusa w postaci wysypu opryszczki czy wykwitów półpaśca (zwykle pojedyncze i resztkowe zmiany skórne), a nawet objawów przeziębienia z podwyższoną temperaturą, bólem gardła, katarem. Na szczęście te objawy trwają krótko, np. u kobiety cierpiącej od 20 lat na okresowe opryszczki, trwające zwykle około dwóch tygodni, to opryszczka, która wystąpiła na diecie, trwała tylko kilka dni i co ciekawe już nigdy więcej nie powróciła.

Podobnie było w przypadku półpaśca czy przeziębień, po poście te choroby kończyły się i więcej nie powracały, nawet w przypadku kontaktu z osobami zainfekowanymi, a więc post dawał trwałą odporność. Ponieważ takich przykładów były setki, więc można z pewnością stwierdzić, że post zwiększa odporność.

Oprócz postu istnieją także inne czynniki, które zwiększają ilość komórek NK i tym samym poprawiają funkcjonowanie układu odpornościowego, a wśród nich są to obecne w warzywach i owocach polifenole, a także błonnik, który jest pożywką dla probiotyków i same probiotyki (obecne w kiszonkach) także zwiększają aktywność komórek NK. [Aziz N. Bonavida B.: Activation of Natural Killer Cells by Probiotics For Immunopathol Dis Therap. 2016; 7(1-2): 41–55]

Dieta warzywno-owocowa, tak jak każdy post zwiększa produkcję ketonów (dieta ketogeniczna), a ketony aktywują rodzaj limfocytów Tγδ, które poprawiają funkcję bariery w płucach, tak istotny problem w infekcji COVID 19.[Emily L. Goldberg et al.: Ketogenic diet activates protective γδ T cell responses against influenza virus infection. Science Immunology 15 Nov 2019: Vol. 4, Issue 41]

Również witamina C, w którą obfitują warzywa i owoce jest wysoce korzystna w zwiększaniu odporności, zwłaszcza przeciwwirusowej. Ta witamina koncentruje się zwłaszcza w komórkach immunologicznych, takich jak: leukocyty, limfocyty i makrofagi i aktywuje ich funkcje żerne, zwiększa produkcję przeciwwirusowego Interferonu i wolnych rodników, jak również aktywuje wspomniane powyżej komórki NK, które unieszkodliwiają wirusy.

Pacjenci zainfekowani COVID19, z powikłaniem w postaci zapalenia płuc mają zwiększony poziom białka zapalnego CRP, które jest związane ze stresem oksydacyjnym (nadmiar toksycznych wolnych rodników). Ważną rolę antyoksydantu (zmiatacza wolnych rodników) pełni oprócz witaminy C, również system detoksykacji (wolnych rodników, pestycydów, onkogenów), który włącza się za pośrednictwem czynnika jądrowego Nrf2. Post aktywuje czynnik NRF2 i uruchamia ogólnoustrojową detoksykację, która ma znaczenie w ochronie przed uszkodzeniami wywołanymi przez wolne rodniki i inne toksyny w chorobach infekcyjnych, ale także we wszystkich chorobach. [Supriya R Kulkarni et al.: Fasting induces nuclear factor E2-related factor 2 and ATPbinding Cassette transporters via protein kinase A and Sirtuin-1 in mouse and human. Antioxid Redox Signal. 2014 Jan 1;20(1):15-30] Również Sulforafan polifenol obecny w brokułach i innych warzywach), aktywuje ten czynnik Nrf2 detoksykacji.

Warzywa i owoce, podobnie jak zioła lecznicze czy przyprawowe posiadają setki mikroskładników niezbędnych do zwalczania infekcji np. siarka w czosnku, czy cebuli.

Niedawno obiegła świat informacja, że polska firma farmaceutyczna produkuje lek na malarię i choroby reumatyczne, zwany Arechiną, który wykazuje korzystne działanie również w infekcji koronawirusem. Lek ten jest tzw. jonoforem cynku, co oznacza, że wprowadza do komórek cynk, a cynk hamuje aktywność wirusowej polimerazy RNA, uniemożliwiając dalsze namnażanie się wirusa. [Aartjan J. W. te Velthuis et al.: Zn2+ Inhibits Coronavirus and Arterivirus RNA Polymerase Activity In Vitro and Zinc Ionophores Block the Replication of These Viruses in Cell Culture PLoS Pathog. November 4,6 (11) 2010]

W warzywach i owocach znajdują się również naturalne jonofory, takie jak kwercetyna czy katechiny, które także wprowadzają do komórek cynk. Źródłem cynku są takie warzywa jak: szpinak, botwina, brokuły, cebula czy szparagi. Cynk zwiększa odporność, jest aktywatorem niemal wszystkich enzymów immunologicznych, osoby z niedoborem cynku są bardziej narażone na zakażenie wirusowe.

Ale jest jeszcze inny mechanizm zwiększania cynku w komórkach – za pośrednictwem tlenku azotu, a post ma także zdolność uruchamiania produkcji tlenku azotu, zatem również i na tej drodze post wykazuje działanie przeciwwirusowe.

Problem osłabionych mitochondriów w infekcji COVID19.

Jednym z ważniejszych problemów w infekcji COVID 19 są mitochondria, czyli organelle komórkowe, które wyzwalają energię z pokarmów. Statystyki dotyczące osób zainfekowanych wirusem COVID 19 wykazują najwyższą śmiertelność w przypadku osób w starszym wieku, z nadciśnieniem, cukrzycą, niewydolnością serca, a więc chorobami wywołanymi przez nadmiar cukrów w diecie, które mają wspólny mianownik, mianowicie: niewydolność mitochondriów i insulinooporność.

Koronawirus również osłabia i niszczy mitochondria, w ten sposób zapewnia sobie przetrwanie w komórkach, gdyż sprawne mitochondria mogłyby zniszczyć wirusa, co tłumaczy m.in. brak energii w czasie infekcji, ale także może doprowadzić do zgonu z powodu braku energii w sercu.

W przypadkach chorób związanych z mitochondriopatią post może być jedynym ratunkiem, ponieważ nie tylko aktywuje mitochondria (zwiększa ich liczbę, również ich rozmiary tzw. mitochondriogeneza, wymienia w procesie autofagii mitochondria zniszczone, na nowe tzw. mitofagia), ale równocześnie cofa insulinooporność i leczy choroby.

Ryc. 2. Zwiększenie kurczliwości serca (frakcji wyrzutowej EF) po 6 tygodniowym poście u 5 pacjentów z niewydolnością serca (EF zwiększyła się średnio z 30% do 50% tj. do zakresu normy)

Poprawa aktywności mitochondriów wiąże się nie tylko z ustąpieniem typowego wirusowego zmęczenia, ale także z usprawnieniem wszystkich funkcji, które są związane z energią ATP. Nie raz obserwowaliśmy, jak zwiększała się siła skurczu serca na poście (ryc.2), a jednocześnie ustępowało nadciśnienie, cukrzyca typu 2 i niewydolność serca, gdyż post usuwa przyczynę chorób, a nie tylko poszczególne objawy.

Dodatkową korzyścią postu może być także pozytywny jego wpływ na powikłania po infekcji koronawirusem w postaci cofania się zwłóknienia płuc, dzięki aktywacji autofagii („samozjadania”) na poście.

RTG płuc pacjenta przed i po 2 tygodniach postu warzywno-owocowego. Widoczne cofanie się zwłóknienia płuca

Uwagi końcowe

Od ponad 25 lat prowadzimy pod patronatem Instytutu Promocji Zdrowia dr Ewy Dąbrowskiej w wielu ośrodkach na terenie całej Polski post warzywno-owocowy, który cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem, o czym świadczy fakt, że każdego roku przewija się około 12 tysięcy osób na samych Kaszubach. Każdego roku wciąż przybywają kolejne ośrodki i cateringi serwujące zestawy według wytycznych tejże diety, zwanej dietą dr Ewy Dąbrowskiej®.

Najlepszą formą stosowania postu okazało się przeprowadzanie go w ośrodkach wyspecjalizowanych w prowadzeniu postów, pod okiem lekarza, w połączeniu z właściwym doborem żywności i aktywności fizycznej oraz wsparciem grupy. Ten rodzaj oczyszczającego postu okazał się niezwykle skuteczną i potrzebną w dzisiejszych czasach metodą profilaktyki i nowego podejścia terapeutycznego w przypadku większości chorób cywilizacyjnych, włącznie z chorobami immunologicznymi.

Dla wielu osób praktyka okresowych postów stała się zwyczajem, ich prozdrowotnym stylem życia, są świadomi jak ważna jest w obecnej dobie ich doskonała odporność, którą wspierają przez okresowe posty i zmianę żywienia na pełnowartościowe i naturalne (a nie przetworzone przemysłowo).